برای درمان انواع خاصی از لوسمی،  از سیتارابین (در ترکیب با برخی داروهای دیگر) استفاده میشود.

از این دارو برای جلوگیری از بیماری لوسمی مننژیال (meningeal leukemia) نیز استفاده میشود. حتی ممکن است برای موارد دیگر طبق تشخیص پزشک قابل استفاده باشد.

سیتارابین یک داروی آنتی نئوپلاستیک میباشد و با ایجاد اختلال در رشد سلول های سرطانی عمل میکند.

اگر به هر یک از مواد تشکیل دهنده سیتارابین حساسیت داشتید نباید از این دارو استفاده کنید.

قبل از مصرف سیتارابین

بعضی از شرایط پزشکی ممکن است بر روی عملکرد سیتارابین تاثیر بگذارد. در صورتی که هر یک از موارد زیر در مورد شما صدق میکند به پزشک اطلاع دهید:

• بارداری، برنامه ریزی برای باردار شدن یا شیر دهی به نوزاد
• اگر از دارو گیاهی، مکمل غذایی یا داروی  دیگری استفاده میکنید
• اگر نسبت به دارو، غذا یا مواد دیگری حساسیت دارید
• سابقه مغز استخوان تخریب شده یا اگر در حین استفاده از شیمی درمانی یا رادیو تراپی هستید
• مشکل در کبد یا کلیه ها
• نقرس
• آنفولانزای مرغی
• عفونت یا بیماری مسری
• زونا (shingles)

تداخل دارویی

بعضی از دارو ها میتواند بر سیتارابین تاثیر بگذارد، اگر از داروی دیگری استفاده میکنید به پزشک اطلاع دهید.

اگر از دارو های زیر استفاده میکنید حتما با پزشک مشورت کنید:

• آسپاراژیناز (Asparaginase) بدلیل افزایش مشکلات مرتبط با پانکراس
• دیگوکسین (Digoxin)، فلوکیتوسین (flucytosine) یا جنتامایسین (gentamicin) بدلیل اینکه تاثیر پذیری آن ها توسط سیتارابین کاهش می یابد

این لیست شاید یک لیست کامل از دارو هایی که میتواند بر سیتارابین تاثیر بگذارد نباشد.اگر از دارو های دیگری استفاده میکنید به پزشک معالج اطلاع دهید.. همچنین برای قطع مصرف یا تغییر میزان مصرف باید از دستورات پزشک پیروی کنید.

نحوه مصرف سیتارابین

سیتارابین باید با دستور پزشک مصرف شود. برای متوجه شدن نحوه مصرف راهنمایی های موجود روی برچسب دارو را مطالعه کنید.

سیتارابین بطور معمول به صورت تزریقی در مطب پزشک، بیمارستان یا در کلینیک مورد استفاده قرار میگیرد.

از سیتارابینی که دارای ذرات یا پوشش هایی باشدو همچنین دارویی را که  تغییر رنگ داده باشدیا شیشه آن شکسته باشد نباید استفاده کرد.

مصرف مایعات زیاد برای تزریق سیتارابین پیشنهاد میشود. برای اطلاعات بیشتر با پزشک خود در اینباره مشورت کنید.

این دارو را دور از دسترس  اطفال و حیوانات خانگی نگهداری کنید. از سرنگ و سوزن های استفاده شده دوباره استفاده نکنید.

اگر مصرف دارو را فراموش کردید با پزشک خود در ارتباط باشید.

سوالات خود درباره نحوه استفاده سیتارابین از پرستار یا پزشک خود بپرسید.

هشدار ها و توصیه های ایمنی مهم

مصرف سیتارابین ممکن است سرگیجه به همراه داشته باشد. مصرف الکل و برخی دارو های دیگر میتواند باعث تشدبد این علایم شود.در مصرف سیتارابین احتیاط کنید، فعالیت هایی که ممکن است بعد از مصرف خطرناک باشد را انجام ندهید. برای مثال بعد از مصرف سیتارابین رانندگی نکنید.

اگر حالت تحوع، استفراغ، کاهش اشتها در شما رخ داد برای کاهش دادن این اثرات با پزشک یا مراقب خود در ارتباط باشید.

اگر حالت استفراغ و اسهال در شما رخ داد باید از مایعات استفاده کنید و با پزشک خود در این رابطه مشورت کنید.

در صورت ریخته شدن دارو روی پوست ؛ بلافاصله پوست را با آب و صابون بشویید.همچنین هر وسایلی را که به سیتارابین آغشته شده اند را خوب تمیز کنید ( مخصوصا قرص ها و وسایل سنجش دوز دارو)

سیتارابین ممکن است سیستم ایمنی بدن شما را در برابر بیماری های عفونی تضعیف کند. از تماس با کسانی که سرماخوردگی یا هر بیماری عفونی دیگری دارند خودداری کنید. اگر علائم عفونت  همچون تب و لرز، زخم گلو یا دانه دانه شدن پوست در شما پدیدار گردید، آن را با پزشک خود در میان بگذارید.

سیتارابین ممکن است در زنانی که هنوز به سن یائسگی نرسیده اند و نیز تخمک گذاری ندارند باعث تخمک گذاری شود ؛ در طول درمان با سیتارابین از روش های پیشگیری از بارداری استفاده کنید.

سیتارابین میتواند تعداد سلول های خونی که در فرایند انعقاد خون نقش دارند(پلاکت ها) را کاهش دهد بنابراین از انجام دادن فعالیت هایی که خطر جراحت و خونریزی را افزایش میدهند خودداری کنید.درصورت بروز خونریزی و کبودی غیر معمول به پزشک اطلاع دهید.همچنین در صورت تیره رنگ یا خون آلود بودن مدفوع به پزشک اطلاع دهید.

در طول درمان با سیتارابین نباید از واکسن های حاوی میکروب زنده استفاده کرد ( مانند سرخک و اوریون).قبل از دریافت هر گونه واکسن با پزشک مشورت کنید.

آزمایش های پزشکی از جمله : تست عملکرد کبد و کلیه ها ،تست تعداد سلول های خونی ، آزمایش مغز استخوان و سطح اوریک اسید خون ممکن است جهت بررسی چگونگی پیشرفت بیماری و تست عوارض جانبی در طول درمان با سیتارابین انجام شود.تمام گزارش های آزمایشگاهی و پزشک را نزد خود نگه دارید.

سیتارابین در سالمندان باید با احتیاط مصرف شود چون افراد سالمند در برابر اثرات جانبی دارو آسیب پذیر تر هستند.

برخی از انواع سیتارابین حاوی بنزیل الکل هستند که به دلیل ایجاد اثرات جددی و حتی مرگبار روی سیستم عصبی نوزادان و کودکان نباید برای این گروه مورد استفاده قرار گیرد.

مصرف سیتارابین در کودکان باید با احتیاط زیادی انجام شود.ایمنی و اثربخشی سیتارابین برای کودکان تایید نشده است.

سیتارابین در  دوران بارداری و شیردهی

اثر مخرب سیتارابین بر روی جنین تایید شده است. در طول مصرف سیتارابین باید از بارداری پیشگیری کرد.اگر باردار هستید در مورد مزایا و معایب مصرف سیتارابین و خطرات آن با پزشک مشورت کنید.

اینکه سیتارابین وارد شیر مادر میشود یا نه تا کنون مشخص نشده است.در طول مصرف سیتارابین از شیر دادن به نوزاد خوداری کنید.

عوارض جانبی سیتارابین

همه ی دارو ها میتوانند اثرات جانبی داشته باشند اما در بسیاری از مردم این اثرات خفیف هستند و یا دیده نمیشوند.

درصورتی که هریک از این اثرات جانبی شایع برای مدتی طولانی برای شما پیش آمد و آزاردهنده بود به پزشک اطلاع دهید:

• اسهال
• سرگیجه
• ریزش مو
• کاهش اشتها
• حالت تهوع و استفراغ
• احساس ضعف و خستگی

اگر هریک از عوارض جانبی شدید که در لیست زیر آمده است برایتان اتفاق افتاد فورا به مراکز درمانی و یا اورژانس مراجعه کنید:

• علایم واکنش شدید آلرژیک ( دانه دانه شدن پوست ، کهیر ، خارش ، مشکل در تنفس ، احساس تنگی قفسه سینه ، تورم صورت ، لب ها ، زبان و گلو)
• بروز خونریزی در چشم
• مدفوع تیره رنگ و یا خون آلود
• درد قفسه سینه
• احساس سردرگمی
• کاهش ادرار
• بروز درد و یا سوزش در چشم ها
• تب و لرز
• گلو درد یا سرفه
• کاهش هماهنگی حرکات بدن
• درد ماهیجه یا استخوان
• فلج عضلانی
• درد ، تورم و قرمزی ناحیه تزریق دارو
• تغییرات شخصیتی
• درد و سوزش راست روده ( قسمت انتهایی روده بزرگ)
• تنفس کوتاه
• لکنت زبان
• بروز زخم در دهان یا لب ها
• درد معده
• علایم مشکلات مربوط به کبد ( مانند ادرار تیره ، مدفوع کمرنگ ، زردی پوست و چشم ها)
• خونریزی و کبودی غیر معمول
• خواب آلودگی غیر معمول
• احساس ضعف و خستگی
• بروز تغییرات در وضعیت بینایی

نحوه صحیح نگهداری سیتارابین

سیتارابین معمولا توسط پرستار و یا مراقب بیمار نگهداری و به کار گرفته میشود.

اگر از سیتارابین در خانه استفاده میکنید دستورات دکتر داروساز را در مورد نحوه صحیح نگهداری سیتارابین مد نظر داشته باشید.

سیتارابین را دور از گرما ، رطوبت و نور نگهداری کنید.

از قرار دادن سیتارابین در دستشویی یا حمام خودداری کنید.

سیتارابین و وسایل همراه آن (سرنگ ، سوزن و...) را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی نگهداری کنید.

اطلاعات تکمیلی

سیتارابین تنها با دستور و نسخه پزشک باید باید مورد استفاده قرار گیرد ؛ از قرار دادن این دارو در اختیار افراد دیگر خودداری کنید

در صورت عدم بهبود و یا وخیم تر شدن علایم بیماری به پزشک اطلاع دهید.

در مورد نحوه صحیح دور انداختن باقی مانده دارو با دکتر داروساز صحبت کنید.

پرسش سوال

اگر هنوز سوالی در رابطه با سیتارابین دارید. میتوانید آن را در انجمن پرسش و پاسخ مطرح کرده و متخصصین مربوطه در وب سایت به آن جواب دهند.

مترجم: امیر ف.
نوشته شده در 01 ارديبهشت 1396
مرجع : www.drugs.com