موارد مصرف سرتیکان

سرتیکان در افراد بزرگسالی که عمل پیوند عضو قلب یا کبد انجام داده اند مورد استفاده قرار میگیرد و از فرایند پس زدن عضو پیوندی جلوگیری میکند. سرتیکان حاوی ماده فعال اورولیموس میباشد که در گروه داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی دسته بندی میشود. این داروها سبب کنترل فعالیت سیستم ایمنی میشوند.

سرتیکان تنها با دستور پزشک قابل مصرف است. این دارو اعتیاد آور نیست.

اطلاعات کافی در مورد استفاده از این دارو در کودکان و نوجوانان وجود ندارد.

پیش از مصرف سرتیکان

در صورت داشتن آلرژی نسبت به هریک از موارد زیر از مصرف سرتیکان اجتناب کنید:

• اورولیموس (ماده فعال موجود در سرتیکان)
• یک داروی مشابه سرتیکان بنام راپامیون که حاوی ماده فعال سیرولیموس می باشد.

برخی از علایم واکنش آلرژیک میتواند شامل تنگی نفس، خس خس سینه، سخت شدن فرایند تنفس، سخت شدن ناگهانی عمل بلع،تورم صورت، لب ها، زبان و گلو، کهیر، خارش و دانه دانه شدن پوست.

از دارویی که تاریخ مصرف آن گذشته است استفاده نکنید. همچنین اگر متوجه شدید بسته بندی دارو پاره و یا مورد دستکاری قرار گرفته است از مصرف آن خودداری کنید.

در صورت داشتن هریک از شرایط پزشکی زیر پیش از مصرف سرتیکان پزشک را از وجود آنها مطلع سازید:

• مشکلات کبدی
• کلسترول بالا

اگر باردار هستید و یا تصمیم به باردار شدن دارید پزشک را در جریان بگذارید. مصرف سرتیکان برای زنان باردار توصیه نمیشود. ئر مورد مضرات و مزایای مصرف سرتیکان در دوران بارداری با پزشک مشورت کنید.

اگر به نوزاد خود شیر میدهید پزشک را مطلع سازید. اینکه سرتیکان میتواند وارد شیر مادر شود و به نوزادی که از شیر مادر تغذیه میکند صدمه وارد کند یا خیر تا کنون مشخص نشده است. مصرف سرتیکان برای زنانی که به نوزاد خود شیر میدهند توصیه نمیشود.

در صورتی که مرد هستید و قصد پدر شدن دارید پزشک را مطلع سازید. سرتیکان میتواند سبب کاهش تولید اسپرم در مردان شود و به دنبال آن قدرت باروری و توانایی پدر شدن یک مرد را کاهش دهد. این علایم معمولا پرگشت پذیر هستند.

اگر بدن شما قادر به تحمل برخی قند ها از جمله گلوکز، گالاکتوز و لاکتوز نیست به پزشک اطلاع دهید. سرتیکان دارای مقادیری از لاکتوز است.

در صورت داشتن حساسیت نسبت به هریک از داروهای دیگر، مواد غذایی و مواد نگهدارنده پزشک را در جریان بگذارید.

تداخلات دارویی

اگر از داروهای دیگری استفاده میکنید اعم از داروهای با نسخه یا بدون نسخه، داروهای گیاهی و یا مکمل های غذایی؛ پزشک را در جریان بگذارید. برخی از این داروها میتوانند با عملکرد سرتیکان تداخل ایجاد کنند.

در لیست زیر تعدادی از مهمترین داروهایی که میتوانند با سرتیکان تداخل ایجاد کنند ذکر شده است:

• داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی غیر از سیکلوسپورین برای میکروامولسیون، میکروامولسیون یا کورتیکو استروئید ها.
• آنتی بیوتیک ها مانند ریفامپیسین، کلاریترومایسین، اریترومایسین و ریفابوتین
• داروهای ضد قارچ مانند کتوکونازول، فلوکونازول و ایتراکونازول
• داروهایی که برای فشار خون بالا و مشکلات قلبی تجویز میشوند مانند دیلتیازم و وراپامیل
• داروهایی که برای درمان بیماری ایدز بکار برده میشوند مانند نلفیناویر، ایندیناویر، آمپرناویر، افاویرنز و نویراپین
• میدازولام (دارویی است که برای درمان تشنج های حاد مورد استفاده قرار میگیرد. این دارو همچنین به عنوان آرامبخش پیش از عمل جراحی و یا در طول عمل جراحی مصرف میشود)
• داروهایی که برای درمان صرع استفاده میشوند مانند کاربامازپین، فنوباربیتون و فنی توئین.
• داروهایی که برای درمان زخم معده و رفلاکس مصرف میشوند مانند سایمتیدین و سیزاپراید
• داروهای جلوگیری کننده از تهوع و استفراغ ماند متوکلوپرامید
• دانازول (برای درمان آندومتریوز مصرف میشود)
• بروموکریپتین که برای درمان بیماری پارکینسون بکار برده میشود.

این داروها میتوانند در کیفیت اثربخشی سرتیکان موثر باشند؛ بنابراین ممکن است پزشک میزان مصرفی و یا نوع داروهایی که مصرف میکنید را تغییر دهد.

سرتیکان میتواند سبب کاهش اثربخشی برخی از واکسن ها شود.

نحوه مصرف سرتیکان

سرتیکان باید بصورت کامل بلعیده شود.

در مورد نحوه مصرف دارو صرفا دستورات پزشک را مد نظر داشته باشید؛ اطلاعاتی که در زیر می آید ممکن است با توصیه های پزشک شما متفاوت باشد.

پیوند قلب و کلیه:

معمولا دارو با مقدار 0.75 میلی گرم و بصورت دو بار در روز شروع به مصرف میشود. دارو معمولا هنگام صبح و هنگام عصر همراه با سیکلوسپورین مصرف میشود. اولین نوبت مصرفی سرتیکان باید در اولین فرصت پس از عمل پیوند عضو مصرف شود.

پیوند کبد:

معمولا دارو با مقدار 1میلی گرم و بصورت دو بار در روز شروع به مصرف میشود. دارو معمولا هنگام صبح و هنگام عصر همراه با تاکرولیموس مصرف میشود. اولین نوبت مصرفی سرتیکان تقریبا 4 هفته پس از انجام عمل پیوند عضو باید استفاده شود.

پزشک جهت اندازه گیری مقدار سرتیکان موجود در خون؛ آزمایش های مرتبط با خون را برای شما تجویز خواهد کرد؛ با توجه به نتایج آزمایش و میزان سرتیکان موجو در خون ممکن است پزشک میزان داروی دریافتی شما را تغییر دهد.

زمان مصرف سرتیکان

سرتیکان اغلب دو بار در روز مصرف میشود. در صورت امکان بهتر است بین هر نوبت مصرفی 12 ساعت فاصله باشد. استفاده از سرتیکان هر 12 ساعت یک بار و در زمان معین و ثابت سبب افزایش اثربخشی دارو میشود و همچنین موجب میشود مصرف دارو را فراموش نکنید.

سرتیکان هم میتواند همراه غذا و هم بدون غذا مصرف شود اما همیشه باید به یک روش مصرف شود (همیشه همراه با غذا یا همیشه بدون غذا)

در صورت مصرف سیکلوسپورین یا تاکرولیموس باید این دارو ها را همراه با مصرف سرتیکان مصرف کنید.

مصرف صحیح:

• قرص ها را بصورت کامل و همراه با یک لیوان پر از آب ببلعید.
• از خرد کردن و شکستن قرص ها خودداری کنید.
• سرتیکان را همراه با گریپ فروت و فراورده های حاصل از آن مصرف نکنید.

مدت زمان مصرف سرتیکان:

سرتیکان باید تا مدت زمان تعیین شده توسط پزشک مصرف شود. این دارو باید تا زمانی که عضو پیوندی را در بدن دارید مصرف شود و یا تا زمانی که سرتیکان با دستور پزشک با داروی دیگری جایگزین شود.

در صورت مشکوک بودن به استفاده بیش از حد از سرتیکان فورا به مراکز درمانی یا اورژانس مراجعه کنید.

در صورت فراموش کردن دارو

در صورتی که متوجه شدید مصرف دارو را فراموش کرده اید هر چه زودتر آنرا مصرف کنید.

اگر به نوبت بعدی مصرف دارو زمان اندکی باقی مانده است از مصرف داروی فراموش شده صرف نظر کرده و نوبت بعدی دارو را مصرف کنید.

از مصرف داروی اضافی خودداری کنید. زیرا میتواند سبب بروز اثرات جانبی ناخواسته شود.

اگر مصرف بیش از یک قرص را فراموش کردید با پزشک مشورت کنید.

در طول مصرف سرتیکان

جهت چک کردن روند درمان پزشک خود را بصورت منظم ملاقات کنید.

آزمایش های منظم خون و ادرار جهت ارزیابی خوب بودن عملکرد عضو پیوندی، تشخیص عوارض جانبی احتمالی و ناخواسته و تعیین دوز دارو  توسط پزشک تجویز میشود. آزمایش های خون به پزشک این امکان را میدهد تا مقدار داروی موجود در خون را بسنجد و فعالیت کلیه ها را چک کند. همچنین موجب مشخص شدن میزان کلسترول و قند خون میشود. همچنین اندازه گیری مقدار پروتئین های موجود در نمونه ادرار به پزشک کمک میکند تا کیفیت فعالیت کلیه ها را ارزیابی کند.

برای جلوگیری از حاملگی در طول درمان با سرتیکان از یک روش ضد بارداری بسیار موثر استفاده کنید. اگر هنگام مصرف این دارو باردار شوید، بلافاصله به پزشک اطلاع دهید.

در صورت دیده شدن هرگونه توده در هر نقطه از بدنتان فورا به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر خال های جدیدی در بدنتان ظاهر شد و یا با تغییر شکل خال های موجود در بدنتان مواجه شدید به پزشک اطلاع دهید. این وضعیت میتواند علایم بیماری سرطان باشد. داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مانند سرتیکان سبب افزایش ریسک ابتلا به برخی از سرطان های خاص مانند سرطان پوست و لنفوم میشود.

هنگام قرار گرفتن در معرض تابش نور خورشید از کلاه و لباس هایی استفاده کنید که تابش مستقیم نور خورشید بر پوست را کاهش دهد. همچنین از کرم های ضد آفتاب استفاده کنید. از استفاده از لامپ های خورشیدی اجتناب کنید. این موارد میتواند در پیشگیری از بروز سرطان پوست موثر باشد.

در صورت استفاده از واکسن، پزشک را از مصرف سرتیکان آگاه سازید. سرتیکان میتواند بر اثربخشی برخی واکسن ها موثر باشد. مصرف برخی واکسن ها همراه با سرتیکان مناسب نیست و توصیه نمیشود.

در صورت دریافت هرگونه داروی دیگر و یا خدمات پزشکی و دندان پزشکی؛ پزشک، دندان پزشک یا دکتر داروساز را از مصرف سرتیکان مطلع سازید.

هشدار ها و احتیاطات

• بدون تجویز پزشک و برای سایر مقاصد از سرتیکان استفاده نکنید.
• داروی خود را در اختیار سایر افراد قرار ندهید حتی اگر شرایطی مشابه با شما داشته باشند.
• تا از چگونگی تاثیر سرتیکان بر بدن خود مطمئن نشده اید از انجام دادن کارهایی که به دقت و تمرکز نیاز دارند مانند رانندگی خودداری کنید.

عوارض جانبی سرتیکان

در صورتی که در طول مصرف سرتیکان احساس بهبودی نمیکنید پزشک را در جریان بگذارید. هر دارویی میتواند اثرات و عوارض جانبی به دنبال داشته باشد. این عوارض میتوانند جدی باشند یا نباشند. اثرات جانبی در تعداد اندکی از افراد اتفاق می افتد؛ در هر حال اگر هریک از علایم و اثرات زیر در شما پدیدار گشت به پزشک اطلاع دهید:

• درد عمومی بدن، درد عضلانی یا درد مفصلی یا حساسیت به لمس
• ضعف، کبودی و عفونت های مکرر
• کند شدن بهبود زخم یا عفونت زخم
• خونریزی بینی
• آکنه
• درد شکم
• تهوع، استفراغ، اسهال
• ناتوانی جنسی
• تب خال، زخم دهان
• درد در گوش، بینی یا گلو
• زردی (زرد شدن پوست و چشم همراه با ادرار تیره شده).
• مشکل خواب
• اضطراب
• سردرد
• دانه دانه شدن پوست
• افزایش ضربان قلب

در صورت داشتن هریک از موارد زیر بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:

• تورم دستها، پاها یا اندام به علت احتباس مایعات
• فتق در محل جراحی
• علائم یک واکنش آلرژیک مانند تنگی نفس، خس خس سینه یا مشکل تنفس؛ تورم صورت، لب ها، زبان، گلو یا سایر قسمت های بدن؛ خارش، کهیراحساس سوزش هنگام ادرار یا افزایش تعداد دفعات ادرار.
• درد شدید فوقانی معده که ممکن است همراه تهوع و استفراغ باشد
• علائم ثابت "آنفلوآنزا" مانند تب (افزایش درجه حرارت)، لرز، گلودرد، درد مفاصل، تورم غدد لنفاوی، سرفه، یا علائم دیگری از عفونت مانند عفونت در محل بریدگی یا خراش
• ظاهر شدن توده ها و خال های جدید در بدن یا تغییر شکل خال ها
• خونریزی غیرمعمول یا کبودی بدون علت آشکار
• علائم ریه / تنفس مداوم یا تشدید مانند سرفه، مشکل تنفس، خس خس سینه
• درد، فتق، گرمای غیرمعمول، تورم یا خارش در محل جراحی
• خستگی، سردرد، ضعف تنفس هنگام ورزش، سرگیجه و رنگ پریدگی، که می تواند علائم کم خونی باشد
• تورم صورت، لب ها، دهان، زبان یا گلو که ممکن است عمل بلع یا تنفس را با مشکل مواجه کند.
• کاهش ناگهانی در خروجی ادرار، به ویژه اگر همراه با درد در کلیه پیوندی باشد.
• نشانه هایی که حاکی از ایجاد شدن لختگی خون باشد مانند سردرد شدید و ناگهانی، از دست دادن ناگهانی هماهنگی بدن، تاری دید، از دست دادن بینایی، لکنت، بی حسی در یک دست یا پا، درد در ران یا قفسه سینه، تنگی نفس، سرفه خون آلود.

شیوه صحیح نگهداری

قرص ها را در بسته اصلی و فویل نگه دارید تا وقتی که زمان مصرف آنها فرا برسد.

قرص ها را در مکان خنک، خشک و تاریک اتاق نگهداری کنید.

سرتیکان یا هر دارویی دیگر را در حمام یا نزدیک سینک ظرفشویی نگهداری نکنید.

از قرار دان دارو در کنار پنجره یا داخل ماشین اجتناب کنید.

دارو را دور از دسترس کودکان نگهداری کنید.

در صورتی که پزشک معالج شما را از ادامه مصرف دارو منع کرد و یا تاریخ انقضای داروی شما فرا رسید؛ در مورد نحوه صحیح دور انداختن آن با دکتر داروساز صحبت کنید.

مواد تشکیل دهنده سرتیکان

ترکیبات تشکیل دهنده سرتیکان عبارتند از:

• اورولیموس به عنوان ماده فعال
• هیدروکسی تولوئن بوتیل‌دار
• لاکتوز
• هیپروملوز
• و...

پرسش سوال

اگر هنوز سوالی در رابطه با سرتیکان (اورولیموس) دارید. میتوانید آن را در انجمن پرسش و پاسخ مطرح کرده و متخصصین مربوطه در وب سایت به آن جواب دهند.

مترجم: فرهاد نامدار
نوشته شده در 25 شهريور 1396
مرجع : www.news-medical.net